Patronat:

Burmistrz Miasta Ząbki
Burmistrz Miasta Ząbki

Towarzystwo Przyjaci Zbek

Współpraca:
Forum Zbki












do 1919

- X w. - ziemie obecnych terenów Ząbek stanowiły własność książęcą i podlegały administracyjnie grodowi w Starym Bródnie.

- XI w. - zmiana podległości administracyjnej pod kasztelanię zawichowską, a następnie warszawską.

- XIV w. - zmiana podległości pod dobra książęce Bródno.

- XVI w. - założenie wsi królewskiej, należącej do folwarku Bródno, zwanej Wolą Zambkową (nie Wolą Ząbkowską!), przy trakcie łączącym Pragę ze wsią Klembów. Pierwszym wójtem z nadania Króla Zygmunta Augusta był Krzysztof Szablewski. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska drugiego wójta - Zygmunta Zambka. Człon Wola oznaczał, że pierwszymi mieszkańcami wsi byli osadnicy którzy mieli za zdanie założenie danej wsi i z tego tytułu byli zwolnieni z wszelkich opłat, a także z robocizny.

- 1565 r. - pierwsza informacja źródłowa o Ząbkach pochodząca z lustracji ziem królewskich. "Wieś" która "ku Warszawie należy" miała "grunty trojne", czyli w każdym gospodarstwie występował podział gruntów na trzy części. W danym roku jedna część była obsiewana zbożem ozimym a druga jarym. Trzecia natomiast dla odpoczynku leżała odłogiem. Wola Zambkowa liczyła 75-80 mieszkańców, co w tamtych czasach oznaczało, że była dużą wsią. W tej liczbie mieszkańców było 15 kmieci, gospodarujących na 10,5 łanach ziemi.

- 1580 r. - zmiana nazwy wsi z Woli Zambkowej na Ząbki (oznaczało to zakończenie zwolnienia osadników z opłat i nałożenie podatków). Pierwszym dzierżawcą zbierającym podatki od chłopów ze wsi Ząbki, mianowano starostę warszawskiego Bartłomieja Zaliwskiego herbu Junosza, szlachcica liwskiego.

- 1635 r. - wielka powódź zalała wieś Ząbki. Wody rzeki Wisły wystąpiły z brzegów i zalały tereny aż do Radzymina.

- 28-30 lipca 1656 r. - m.in. na terenie Ząbek odbyła się wielka bitwa wojsk polsko-litewskich króla Jana Kazimierza i wspierających je oddziałów tatarskich z armią szwedzko-brandenburską, dowodzoną przez Karola X Gustawa. Armia Rzeczypospolitej poniosła porażkę i jej oddziały wycofały się przez Białołękę i Ząbki w kierunku wschodnim. Bitwa ta miała miejsce w ramach II wojny północnej (Potop szwedzki), i nazywana jest "Bitwą trzydniową" oraz "Bitwą pod Warszawą 1656 r."

- 26 października 1794 r. - przez tereny Ząbek przedzierały się niedobitki wojsk litewskich generała Mokronowskiego, po przegranej bitwie pod Kobyłką (jedna z bitew Insurekcji Kościuszkowskiej), z jazdą ze składu rosyjskiego korpusu pod wodzą generała Suworowa. Następnie przez teren Ząbek przeszła armia rosyjska, która z obszaru Ząbek i Grochowa zaatakowała Pragę, a po zwycięstwie dokonała krwawej rzezi mieszkańców Pragi.

- 1795 r. - w wyniku III rozbioru Polski Ząbki znalazły się w zaborze pruskim

- 1807 r. - Ząbki weszły w skład Księstwa Warszawskiego.

- 1812 r. - przemarsz przez Ząbki wojsk napoleońskich w marszu na Rosję. Po klęsce Napoleona pod Moskwą, m.in. przez Ząbki wracały w 1813 roku niedobitki tychże wojsk.

- 1815 r. - Ząbki weszły w skład Królewstwa Polskiego, tzw. Królestwa Kongresowego.

- 1821 r. - Leon Drewnicki (uczestnik kampanii napoleońskiej przeciw Rosji, syn Ignacego Drewnickiego - żołnierza Tadeusza Kościuszki) nabywa duży obszar ziemi na pustym, zabagnionym i zalesionym terenie między Markami a Ząbkami. Zakłada na tym terenie folwark, dwa czworaki dla ośmiu komorników i ogrody. Od nazwiska właściciela, miejscowa ludność nazwała folwark Drewnicą.

- 1827 r. - wioska Ząbki należy do rodziny Platerów. Liczy 204 mieszkańców, w 36 domach. Jednocześnie zostaje administracyjnie przydzielona do gminy Wawer (wcześniej od 1565 r. należała do gminy Bródno).

- listopad 1830 r. - włościanie z Drewnicy, Ząbek i Marek, wchodzą w skład oddziału 500 ludzi uzbrojonych w piki oraz 80 strzelców uzbrojonych w broń palną i pod dowództwem Leona Drewnickiego udają się do Warszawy - docierają tam 30 listopada.

- 30-31 marca 1831 r. - ząbkowski oddział Leona Drewnickiego, na czele kontrofensywy dywizji polskiej gen. Macieja Rybińskiego, przedziera się przez bagna i lasy w stronę Wawra, na tyły stacjonującego tam korpusu Fiedora Meisnera i jako pierwszy wdziera się do obozu Rosjan, przyczyniając się do zwycięstwa.

- 1831 r. - w skonfiskowanym majorowi Leonowi Drewnickiemu przez Rosjan budynku folwarku Drewnica, założono schronisko dla sierot po poległych żołnierzach rosyjskich "Priut".

- 1843 r. - uruchomienie traktu Praga-Radzymin-Wyszków-Białystok, przebiegającego przez teren Ząbek.

- koniec 1851 r. - decyzja o budowie linii kolejowej Warszawa-Petersburg. Wytyczona trasa z Pragi wiedzie przez wieś Ząbki (z przystankiem).

- 1853 r. - rozpoczęcie i przerwanie budowy linii kolejowej (przerwa z powodu wybuchu wojny krymskiej).

- 1857 r. - powstanie Głównego Towarzystwa Dróg Żelaznych, które podjęło się dokończenia budowy linii kolejowej Warszawa-Petersburg.

- 1862 r. - Wieś Ząbki liczy 466 mieszkańców.

- 1862 r. - wybudowanie pierwszego budynku szkolnego we wsi Ząbki, usytuowanego obok ogrodu dworskiego hrabiostwa Wiktora Kazimierza Ronikiera, przy rozwidleniu dróg z Kawęczyna, Zielonki i Pragi (obecnie skrzyżowanie ulic Piłsudskiego i Warszawskiej - teren obecnej Szkoły Podstawowej nr 1). Budynek byl drewniany, pokryty słomianą strzechą. Szkoła istniała do 1894 roku.

- 16 grudnia 1862 r. - uruchomienie kolei żelaznej z Warszawy do Persburga. U zbiegu obecnych ulic Jana Pawła II i Batorego wybudowany budynek kolejowy (istniejący do dzisiaj), który spełniał rolę kasy biletowej, poczekalni i pomieszczenie dla dyżurnego ruchu. Od czasu uruchomienia kolei nastąpił wielki napływ ludności do Ząbek.

- 3 marca 1864 r. - reforma uwłaszczeniowa - ustawa rosyjska o nadaniu ziemi. W Ząbkach rozdzielono 16 włók (1 włóka = 8,4 hektara) ziemi piaszczystej i bagnistej. Władze carskie rozdzieliły wiele ziemi należącej do hrabiego Platera i Radziwiłła.

- 1870-1880 - właścicielem Ząbek był hrabia Stanisław Plater-Zyber.

- 1879 r. - hrabia Stanisław Plater-Zyber uruchamia w pobliżu stacji kolejowej cegielnię.

- po 1880 r. - kolejnym właścicielem Ząbek zostaje Stanisław Ludwik Plater, który wybudował bocznicę kolejową, umożliwiającą wywóz produktów cegielni do różnych miejscowości.

- przełom lat 80 i 90 XIX w. - Wiktor Kazimierz Ronikier nabył od Stanisława Platera-Zybera dobra ziemskie w Ząbkach i wybudował niewielki pałacyk w którym zamieszkał z rodziną (u zbiegu obecnych ulic Piłsudskiego i Westerplatte - budynek został rozebrany w 1947 r.)

- 1894 r. - podczas pożaru budynku gospodarczego nadleśnictwa, spłonął doszczętnie budynek szkolny wybudowany w 1862 roku.

- 1896 r. - Spółka udziałowa zajmująca się budową kolei wąskotorowej (zwaną popularnie kolejką marecką), otrzymała od władz carskich pozwolenie na budowę.

- 1 czerwca 1899 r. - uruchomienie pociągu konnego z Targówka do Marek, z przystankiem kolejowym m.in. w Drewnicy, gdzie kasa biletowa oraz poczekalnia, znajdowały się w starym, wycofanym z ruchu, wagonie kolejowym. W drewnicy zlokalizowane były zakłady naprawcze taboru kolei wąskotorowej o czterech stanowiskach, oraz parowozownię wachlarzową z obrotnicą, kuźnię i ślusarnię - pozostałości zniszczonych warsztatów i bocznic rozebrano do 1947.

- 1902 r. - na wniosek gospodarzy ząbkowskich, gmina Wawer wybudowała drewniany budynek szkolny we wsi Ząbki, usytuowany na miejscu poprzedniej szkoły, zniszczonej w pożarze w 1894 r. Budynek służył jako budynek szkolny przez 94 lata. Został rozebrany w 1995 r.

- 12 maja 1903 r. - z inicjatywy Warszawskiego Towarzystwa Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Psychicznie i Nerwowo Chorymi, we wsi Drewnica, w budynku wybudowanym przez mjr Leona Drewnickiego, utworzono szpital psychiatryczny (obecnie w tym budynku mieści się oddział dzienny). Pierwszym dyrektorem szpitala został dr Karol Rychliński.

- 1905 r. - Adam Feliks Ronikier zostaje właścicielem majątku po Wiktorze Kazimierzu Ronikierze.

- 1909 r. - oddanie III oddziału szpitala psychiatrycznego, z zapisu Julii Wiemanowskiej.

- 1910 r. - Adam Ronikier wybudował kolejkę wąskotorową, która przebiegała trasą obecnej ulicy Batorego, przecinała szosę, kolejkę marecką i biegła do Bródna i Pragi.

- 1911-1912 - największy rozkwit cegielni Ronikiera. Roczna produkcja wynosiła 15 mln sztuk cegieł, nie licząc wyrobów ceramicznych (np. dachówek), które oprócz odbiorców z całego kraju, trafiały nawet do Kijowa.

- 1911 r. - parcelacja przez hr. Adama Ronikiera części swojego majątku, położonego w dzisiejszych ulicach 3 Maja, Wyzwolenia, Ks. Skorupki i Poniatowskiego, w celu utworzenia na tym terenie nowoczesnej osady na wzór osiedli zagranicznych: Miasta-Ogrodu.

- 1911 r. - utworzenie w Warszawie "Towarzystwa Budowy Miasta-Ogrodu Ząbki", z siedzibą przy ul. Kredytowej 2.

- 1912 r. - rozpisanie komkursu na wykonanie projektu zabudowy miasta-ogrodu w Ząbkach, oraz jego rozstrzygnięcie. Autorem zwycięskiego projektu został warszawski architekt inż. Tadeusz Tołwiński - autor m.in. projektu budynku Muzeum Narodowego w Warszawie.

- 1913 r. - ukończenie budowy budynku "Rychlinówka" na terenie szpitala psychiatrycznego.

- 1915 r. - oddanie IV oddziału szpitala psychiatrycznego, z darów społecznych, m.in. Eugenii Kierbedziowej.

- 1916 r. - rozpoczęcie budowy drugiej części linii kolejki wąskotorowej tzw. "linii wojennej" od Strugi do Wawra, łączącej Zegrze z Wawrem. Linia ta przebiegała m.in. terenem leśnym między Ząbkami a Zielonką, wdłuż obecnej ulicy Żołnierskiej. W budowie pomagali żołnierze niemieccy, ponieważ decyzję o jej budowie podjęły władze wojskowe, ze względu na potrzebę połączenia magazynów wojskowych i obiektów fortecznych w Zegrzu z Wawrem. Podczas budowy wykorzystywano przygotowane przez Rosjan nasypy, przyczółki i przepusty, którzy w latach 1913-1914 rozpoczęli prace nad budową linii łaczącej Zegrze z Wawrem, ale jej nie ukończyli, ze względu na wkroczenie wojsk niemieckich w 1915 roku na tereny Kongresówki. Linia została rozebrana w roku 1923. Pozostałości po łącznikach, nasypach i przepustach, pozostały do dziś.

- 1916 r. - początek bankructwa cegielni Ronikiera. W roku 1920 cegielnia przeszła pod zarząd spółki "Pustelnik".

- 8 października 1916 r. - ks. kardynał Aleksander Kakowski poświęcił kamień węgielny pod pierwszą świątynię w Ząbkach. Ofiarodawcami budowy kościoła byli m.in. Konstatnty Wędołowski i Józef Bąk. Na miejsce świątyni wybrano niewielki pagórek, na którym obecnie stoi Kościół p.w. Św. Trójcy.

- 1918 r. - powstanie "Nadleśnictwa Warszawskiego Wschodniego" z siedzibą we wsi Ząbki. W 1923 roku przemianowane na "Nadleśnictwo Drewnica".

- 1918 r. - pierwszy sołtys wzi Ząbki - Aleksander Stolarski (do 1923 roku).

- 1918 r. - w prawie gotowym kościele rozpoczęto odprawianie Mszy Świętych. Liturgię sprawował dojeżdżający z parafii Matki Boskiej Loretańskiej na Pradze, ks. Fortner.

- 1919 r. - pierwszym proboszczem parafii w Ząbkach zostaje ks. Leonard Szpądrowski.

- 8 stycznia 1919 r. - sporządzono pierwszy akt urodzenia w parafii we wsi Ząbki.

- 12 stycznia 1919 r. - sporządzono pierwszy akt ślubu w parafii we wsi Ząbki.