Miasto Ząbki
-
Herb Miasta Ząbki
źródło Wikipedia -
Ząbki na tle powiatu -
Ząbki na tle Warszawy
Ząbki – miasto i gmina miejska w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim (adm.), na równinie wołomińskiej (geogr.), położone w aglomeracji warszawskiej - bezpośrednio graniczy z Miastem stołecznym Warszawa, z jego pólnocno-wschodniej strony.
1565 r - pierwsza wzmianka o wsi królewskiej o nazwie Ząbkowa Wola. W latach 1619-1620 opisywana jako Ząmbkowa Wola.
Nazwa z 1565 roku pochodzi z opracowania Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk z 1967 roku, w którym w zapisach nazw miejscowości modernizowano nosówki i zamieniano ąm na ą. Brzmienie z 1620 roku Ząmbkowa Wola, może świadczyć, że w opracowaniu z 1565 roku zastosowano właśnie modernizację nosówki, i nazwa wsi od początku brzmiała Ząmbkowa Wola.
W 1580 r. ustanowiono nazwę Ząbki dla wsi królewskiej.
1 lipca1952 r. wieś Ząbki stała się siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej - inaczej założono gminę wiejską. W skład gminy wchodziły dwie gromady: Ząbki i Drewnica. Drewnica została przejęta z gminy Marki. Jednocześnie na skutek przeniesienia starostwa powiatowego z Radzymina do Wołomina, Gmina Ząbki weszła w skład powiatu wołomińskiego.
29 września 1954 r. gmina Ząbki, na skutek reformy wprowadzającej gromady w miejsce gmin, została przekształcona w gromadę Ząbki.
1 stycznia 1956 r. Ząbki zostały podniesione do rangi osiedla - inaczej otrzymały prawa osiedla.
9 XII 1967 r. Ząbki otrzymały prawa miejskie.
29 maja 1987 roku ustanowiono Herb Miasta Ząbki.
Populacja
28 196 mieszkańców, zameldowanych na pobyt stały.
(stan na dzień 19 września 2012 r.)
Około 50 000 wszystkich mieszkańców, z meldunkiem i bez.
(dana szacunkowa na podstawie strony UM Ząbki)
Struktura powierzchni
Według danych z dnia 15 maja 2012 roku, udostępnionych przez UM Ząbki, Miasto Ząbki zajmuje obszar 1 098,9 ha (10,99 km2).
W tym m.in.:
- użytki rolne - 197,2 ha
- użytki leśne - 325,3 ha
- użytki zabudowane i zurbanizowane - 558,4 ha
Na stronie BIP Ząbki dostępny jest Plan Zagospodarowania Miasta Ząbki, zawierający wykaz rodzajów gruntów.
Wśród ciekawostek dotyczących użytków Miasta Ząbki, można przytoczyć dysproporcję pomiędzy nieużytkami zajmującymi 14,4 ha, a terenami rekreacyjno-wypoczynkowi o powierzchni 4,7 ha.
Ząbki są najmniejszą gminą w powiecie wołomińskim - powierzchnia miasta stanowi 1,16% powierzchni powiatu.
Rys historyczny
"Leżące na granicy Warszawy miasto sięga swoją historią XVI w. Była to wieś królewska zwana Wolą Ząbkowską (właściwie Wolą Zambkową - przypis red.), przy trakcie łączącym Pragę ze wsią Klembów.
Dzierżawcą wsi był chorąży liwski Bartłomiej Zaliwski. Około 1580 r. zmieniono nazwę na Ząbki.
W XIX w. właścicielem Ząbek zostaje Adam hr. Ronikier. Na terenach o wielkich pokładach iłu buduje ciegielnie, wyrabiające "karpiówkę" i cegłę maszynową.
W związku z budową kolei z Warszawy do Petersburga, otwartej w 1862 następuje rozwój miejscowości. Ludność napływowa otrzymuje zatrudnienie w cegielniach Ronikiera. Z inicjatywy Warszawskiego Towarzystwa Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Psychicznie Chorymi powstaje w 1903 roku Szpital Psychiatryczny "Drewnica".
Mieścił się on w dawnych budynkach koszar kozackich, powstałych w przejętym przez władze carskie folwarku Leona Drewnickiego. W roku 1915 E. Kierbedziowa funduje kilka kolejnych pawilonów.
W roku 1911 następuje parcelacja majątku Ronikiera. Powstaje "Towarzystwo Budowy Miasta-Ogrodu Ząbki". Projekt osiedla wykonał architekt T. Tołwiński. Powstaje szereg willi i budynków mieszkalnych w tzw. stylu dworkowym. Planowano budowę około 60 bloków 4-piętrowych. W nowowybudowanych willach mieszkali m.in. M. Jankowski v-ce prezydent Warszawy, przy ulicy Słowackiego zamieszkał gen. W. Sikorski. W willi przy ul. Gdyńskiej mieszkali M. Przybyłko-Potocka i A. Szyffman.
Do obiektów zabytkowych zaliczyć należy kościół parafialny, murowany, wzniesiony w roku 1936, rozbudowany po roku 1980. Do ciekawszych architektonicznie obiektów należy wzniesiony przy ulicy Budkiewicza dom mieszkalny zwany pałacem.
Do dnia dzisiejszego zachował się w ogólnym zarysie układ przestrzenny z siatką ulic dawnego "Miasta-Ogrodu Ząbki". Zdegradowana została wartość architektoniczna tego obszaru, poprzez parcelację na coraz mniejsze działki i nową zabudowę." 1
Rys geologiczny
"W Drewnicy brak osadów lodowcowych, za to można się tam przyjrzeć utworom trzeciorzędowym i alluwialnym. W cegielni hr. Ronikiera "Ząbki", pod cienką warstwą gleby zalegają pstre iły, pod nimi siwe, głebiej czarne, a w końcu "mułek", jak tutejsi robotnicy nazywają szary drobny tłustawy utwór piaszczysty. Głębsze z tych warstw trzeciorzędu można oglądać tylko w zimie, kiedy prowadzone są roboty i woda wypompowana. Z utworów alluwialnych wskażę na obecność torfu i wydm."2
zdjęcie torfowisk w Drewnicy, wykonane przez St. Lencewicza w 1912 r.
1 - tekst pochodzi z opracowania Zabytki województwa warszawskiego jako element mazowieckiego krajobrazu kulturowego z 1992 roku, autorstwa Hanny Orzechowskiej i Andrzeja Zalewskiego, wydanego nakładem Centrum Promocji Turystycznej woj. warszawskiego.
2 - tekst pochodzi z artykułu "Zarys geologiczny okolic Warszawy, autorstwa St. Lencewicza, opublikowanego na łamach Tygodnika Krajoznawczego i Illustrowanego "ZIEMIA", Nr 4. Rok III. wydanego w Warszawie 27 stycznia 1912.